Beste lezer
Nu in deze tijd hebben we meer respect gekregen voor bepaalde beroepen. Zonder een arts kunnen we niet vaststellen welke ziekte we zouden hebben. Dankzij hen kunnen we sneller doorverwezen worden naar een ziekenhuis.
Ook nu komen virologen meer ter sprake. Zelf heb ik veel respect voor het beroep verpleegkundige.
Ik dacht ik nu misschien een artikel zou kunnen schrijven over de geschiedenis van het beroep verpleegkundige, arts en viroloog. Ten ere van hen.
Verpleegkundigen
Het beroep verpleegkundige is ontstaan in de oudste volksculturen. In die tijd werd het niet erkend als beroep verpleegkundige. Het was iets wat mensen uit zichzelf deden zonder erbij na te denken. In die tijd gingen verpleegkundigen door als familieleden (bv dochter helpt moeder). De handelingen waren massage, wondverzorging en het toepassen van therapie met kruiden.
Het pak dat verpleegkundigen dragen is wit. Dit komt uit de streek van Babylonië (2000 v. Chr.). Toen werd er meer aandacht gebracht naar hygiëne toe, in die periode werden de eerste medische voorschriften aangebracht.
Er werd ook meer belangstelling gehecht aan het vermijden van infecties. In Egypte werden de eerste medische onderzoeksmethoden uitgevoerd. In Israël werd de eerste vorm van dieetleer aangebracht.
( 500 v. Chr. ) In India ontstaat de eerste vorm van ziektepreventie Hier werden er gasthuizen geopend. In deze gasthuizen werden niet alleen personen opgenomen maar ook dieren. De taken van verpleegkundigen waren toen
de patiënten wassen, masseren en ook helpen met lopen en pijn bestrijden.
Tegenwoordig zijn de taken van een verpleegkundige de basiszorg zoals wassen, aankleden, ook wondeverzorging, observatie en rapportage.
Daarnaast zijn er ook andere handelingen zoals het inbrengen van een infuus, sonde of een katheter.
Geschiedenis:
In de periode van 1850-1966 werden de vrouwen die in de zorg werkten verpleegster genoemd. In de 19de eeuw werd voor het eerst de term 'verpleegster' gebruikt.
In deze periode steeg het aantal ziekenhuizen. Er was ook sprake van vrouwenemancipatie. Dit is een organisatie die in de periode opgestart werd. Hierdoor zijn de eerste opleidingen verschenen.
Vroeger lag de zorg in grote handen bij de religie. Een verpleegster werd toen aangesproken als zuster of broeder.
Florence Nightingale:
Ze was een Brits verpleegkundige. Florence was afkomstig van een welgestelde familie. Tegen de zin van haar familie deed ze toch aan verzorging.
Als tiener wou ze zelf het lot van de armen verbeteren. In die tijd mochten vrouwen nog niet veel dus schreef ze als protest een boek. Ze heeft een tijd in een klooster verbleven.
Vervolgens kwam ze terug naar Londen en door het gene wat ze gezien heeft bij de zusters, heeft ze een klein ziekenhuis gereorganiseerd. Dankzij haar zijn er achter de schermen van een ziekenhuis aanpassingen geweest.
Tijdens de Krimoorlog waren er veel Britse soldaten gewond, Florence ging toen helpen. Er waren toen veel soldaten gestorven, Nightingale was ervan overtuigd dat er een andere reden achter zat dan verwondingen.
Volgens haar lag het aan de hygiëne, dus ontwierp ze een pooldiagram. Zo zijn in de gezondheidszorg de statistieken ontstaan.
Pooldiagram:
In 1886 richtte ze in Londen een verpleegstersschool op. Het was 1 van de eerste opleidingen op dit gebied. In 1859 schreef ze het eerste moderne handboek voor de verpleging van ziekten.
Haar visie hierbij is dat het niet gewoon gaat rond de ziekte maar ook rond de talenten van de personen.
Sociale hervormer:
Florence werkte samen met enkele wetenschappers. Op basis van enkele onderzoeken maakte ze rapporten en ontwikkelde ze theorieën. Door haar populariteit zorgde ze voor druk op de regering en zo werden er nieuwe wetten toegevoegd. Ze is een grondlegger van de moderne verzorgingsstaat. Haar visie is 'een ziekte of misdaad' is ook altijd een tekort in de maatschappij.
Ze kwam op voor de arme, onderdrukte boeren. Voor haar was het belangrijk om te vermijden dat er een oogst kon mislukken, zou wou dat dit een vorm werd van microkrediet.
Schrijfster:
In haar boeken werkte ze sterk met geloof en wetenschap. De mens heeft volgens haar deel aan Gods wezen, maar met vele beperkingen op het gebied van gezondheid, kennis en gerechtigheid.
Het is op de opdracht van de mensheid om met wetenschap die beperkingen te verruimen, zo kunnen mensen meer naar hun goddelijke aard leven.
De vrouw met de lamp:
Tijdens de Krimoorlog bezocht ze vaak s'nachts haar patiënten met behulp van een lantaarn. Zo is die naam ontstaan.
Dit is een illustratie van 1891. De titel van dit werk is 'The Lady With The Lamp'. Het originele schilderij is gemaakt van Henrietta Rae.
Internationale invloed:
Haar verpleegwerk heeft Henri Dunant geïnspireerd om het Rode Kruis op te richten. Nightingale was hierop kritisch, ze vond dat de regering verantwoordelijk moest zijn voor de verzorging en niet de vrijwilligers.
Dankzij haar zijn de reeds opgeleide verpleegsters verspreid over de ganse wereld.
Veel van haar suggesties met betrekking tot ziekenhuisarchitectuur zijn verwezenlijkt, zoals dat er afzonderlijke afdelingen zijn ontstaan om besmettingsgevaar te verkleinen.
Het belang van licht en goeie ventilatie is er ook bijgekomen.
Er zijn ook een paar suggesties niet doorgegaan zoals het belang van preventie, jaarlijks een rapport tonen met wat er beter kan in een ziekenhuis.
Haar geboortedag 12 mei is uitgeroepen tot Internationale Dag van de Verpleging.
Wist je datje:
Er in Londen een museum aanwezig is van haar.
Dit is de website van het museum:
Geschiedenis opleiding
In Europa hebben bacheloropleidingen Verpleegkundigen en Verloskundige zich georganiseerd in het Florence Network. De hogeschool van België die erbij hoort is Odesee.
In november 2009 bestond dit netwerk uit 39 bacheloropleidingen in 17 Europese landen.
De opleiding kan je volgen in verschillende hogescholen. Vroeger bestond de opleiding over 3 jaar, sinds september 2016 is de opleiding overgegaan in vier jaar.
Deze opleiding bestaat uit 240 studiepunten. Er is een combinatie van praktijk en theorie.
Dit is een link waar je enkele specialisaties kan vinden van verpleegkundigen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_verpleegkundige_specialisaties
Er zijn verschillende handelingen die men aanleert.
A - handelingen: Dit zijn de handelingen waarbij de verpleegster gaat observeren op verschillende vlakken. Deze observaties dragen bij tot het stellen van de medische ziekte.
Ook de mensen onder handen nemen en ervoor zorgen dat ze genezen.
B - handelingen: B1 -> Handelingen die zonder voorschrift van de arts mogen uitgevoerd worden.
B2 -> Handelingen die alleen maar met voorschrift van de arts mogen uitgevoerd worden.
C- handelingen: Dit zijn medische vertrouwende handelingen zoals (chemo).
https://www.hln.be/in-de-buurt/brugge/hogeschool-vives-schakelt-studenten-en-docenten-in-voor-hulp-in-woonzorgcentra-ook-zwaar-getroffen-westervier-krijgt-hulp~a4639202/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2Furl%3Fsa%3Dt%26rct%3Dj%26q%3D%26esrc%3Ds%26source%3Dnewssearch%26cd%3D2%26ved%3D0ahUKEwilmem6xOroAhWqsaQKHTaiAeMQqQIILygAMAE%26url%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.hln.be%252Fin-de-buurt%252Fbrugge%252Fhogeschool-vives-schakelt-studenten-en-docenten-in-voor-hulp-in-woonzorgcentra-ook-zwaar-getroffen-westervier-krijgt-hulp%7Ea4639202%252F%26usg%3DAOvVaw2mMjCW-D9aFoycY5J-zMIU
Dit is een artikel over studenten en docenten van Vives die worden ingeschakeld in woon-zorgcentrums in tijden van corona.
Wetten België
In België is het gebruik van de titel beschermd geweest door de wet van 15 november 1945 tot de bescherming van de titels verpleger en verpleegster.
Dit wil zeggen wie na deze wet ook wil benoemd worden tot verpleger / verpleegster eerst de opleiding moet gevolgd hebben
In Vlaanderen noemt men technische verpleegkundigen en toevertrouwde handelingen. Dit zijn handelingen / verstrekkingen die uitgevoerd werden door mensen die geen opleiding tot verpleegkundige hadden uitgevoerd.
Dit was toen nog niet strafbaar, de wet van 20 september 1974 betreffende de uitoefening van de verpleegkundige bracht hier verandering.
Deze wet regelde de onderlinge professionele relatie tussen verpleegkundige en de artsen. Dit was niet het enige van deze wet, bij deze wet kwam er bij koninklijk besluit een lijst van technische verpleegkundige verstrekkingen en toevertrouwde handelingen vastgesteld.
Deze lijst is vastgesteld in het koninklijk besluit van 18 juni 1990 houdende vaststelling van de lijst van de technische verpleegkundige
verstrekkingen en de lijst van de handelingen die door een arts aan
beoefenaars van de verpleegkunde kunnen worden toevertrouwd, alsmede de
wijze van uitvoering van die verstrekkingen en handelingen en de
kwalificatievereisten waaraan de beoefenaars van de verpleegkunde moeten
voldoen.
De bepalingen van de wet van 20 december 1974 betreffende de uitoefening van de verpleegkunde zijn naderhand door de Belgische wetgever opgenomen geweest in het Koninklijk Besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen.
In België is het Koninklijk Besluit nr. 78 van 10 november 1967,
samen met het voornoemd Koninklijk Besluit van 18 juni 1990, de
voornaamste wetgeving die een verpleegkundige bij het beoefenen van zijn
of haar beroep moet respecteren.
Werkplaatsen / stage
Tijdens je opleiding kom je terecht op verschillende plaatsen: ziekenhuis, woonzorgcentra, psychiatrisch verzorgingstehuis, ...
Sommige plaatsen zijn ook van toepassing op ons gebied.
Hier zal ik een beetje de geschiedenis vertellen van het ontstaan van een ziekenhuis:
Tempelhuizen (500 v.Chr.)
In Griekenland en Rome werden er ziekenhuis tempels opgericht. Het geloof in Griekenland en Rome is sterk. Deze periode is van 500 v. Chr.
Patiënten lagen in ruime open zuilengalerijen. Ongeneeslijke mensen, kraamvrouwen en stervenden werden er niet geholpen vanwege hun geloof. Dit zorgde voor onreinheid van hun ziekenhuis tempel.
In de tempel droegen ze ook witte pakken voor de hygiëne, er waren alleen maar mannen die daar werkten. Vrouwen verpleegden thuis hun gezin. Naast tempelziekenhuizen bestonden er ook badhuizen, gemeentelijke en particuliere poliklinieken.
In die tijd was er ook Hippocrates, hij gaf in zijn boeken gestructureerde instructies voor de verzorging van ziekten.
In zijn boek stond: instructies voor het aanbrengen van een verband, wondverzorging, instructies om te kunnen observeren,..
Vroege Christelijke periode
De diaconessen waren in die tijd de eerste wijkverpleegkundigen. In opdracht van de kerkgemeenten bezochten zij zieken thuis om te verzorgen, te bidden en bijbel les te geven.
De eerste bisschoppen gaven hun verblijf onderdak aan hulpbehoevenden. Later werden er gasthuizen / Godshuizen gebouwd.
Karel De Grote bepaalde dat iedere grote bisschop bij zijn kathedraal een gasthuis moest hebben voor armen / zieken en vreemdelingen.
Gasthuizen (vroege Christelijke periode) / vroege middeleeuwen
Een gasthuis bestond uit een lange zaal die uitkwam op de kapel. De zaal had een opzichter, hij stond in voor het schoonhouden van in de inrichting en hield orde onder de gasten.
In een gasthuis werkten er ook verpleegkundigen.
Later werden er nog meer gasthuizen gemaakt met elk hun eigen doelgroep. Later in de 17de eeuw werd er een chirurgijn (chirurg) toegevoegd. Hij kan operaties uitvoeren op mensen.
Doctoren kwamen ook wat later toe bij de gasthuizen, zo is een ziekenhuis ontstaan. Andere gasthuizen hingen meer zich toeleggen op huisvestingen, verzorging en verpleging van de oudere zorgvrager.
De welgestelde mensen konden enkele kamers huren en de armere werden in zalen gestopt. De indeling van de zalen was zo dat de mannen en de vrouwen werden gescheiden van mekaar.
Dit is een foto van een gasthuis:
Klooster (middeleeuwen)
In de middeleeuwen waren de gasthuizen en kloosters aanwezig. In die tijd waren er 2 belangrijke orden: de Augustijnen en de Benedictijnen.
Dit is het beeldmerk van de Augustijnen:
Dit is het wapen van de Benedictijnen orde:
Veel voorkomende handelingen in die tijd waren : lichamelijke verzorging, wonden verbinden, medicijnen (kruiden) toedienen,...
Hippocrates had ook nog steeds hier zijn invloed, hij was sterk in zijn bijgeloof. Zo was er een verbod om te snijden in het menselijk lichaam. Zo heeft de wetenschap zich niet goed kunnen ontwikkelen.
Men kende alleen maar de anatomie vanuit boeken.
Die periode heeft nu ook invloed in deze periode zo blijkt dat het geven van goede zorg 4 goeie voorwaarden heeft:
1. voldoende toegewijd personeel
2. goeie scholing voor zorgverleners
3. goeie organisatie & werkverdeling
4. goeie beschikbaarheid van materiële zaken
middeleeuwen
In die periode speelden de pest en lepra een grote invloed op de gezondheidszorg.
Ridderlijke verpleegorden ontstonden door de kruistocht, Burgerlijke verpleegorden ontstonden door de toenemende macht van de burgerij.
De eerste grootste ziekenhuizen werden gebouwd. Het ziekenhuis St. Bartholomews in Londen is meer dan 800 jaar oud.
Hier vind je de link van het pdf - document met de uitleg van het ziekenhuis in Londen: https://www.ntvg.nl/sites/default/files/migrated/1922106220001a.pdf
Dit ziekenhuis kan je linken in deze tijden van corona.
Hieronder vind je een artikel met de Britse premier die ontslaan is in het ziekenhuis:
https://www.hln.be/nieuws/buitenland/boris-johnson-ontslagen-uit-ziekenhuis-brits-premier-bedankt-in-paasboodschap-gezondheidsdienst-jullie-hebben-mijn-leven-gered~a3209a9f/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2Furl%3Fsa%3Dt%26rct%3Dj%26q%3D%26esrc%3Ds%26source%3Dnewssearch%26cd%3D1%26ved%3D0ahUKEwj93rzY2OzoAhVNCewKHeQXCaIQqQIILigAMAA%26url%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.hln.be%252Fnieuws%252Fbuitenland%252Fboris-johnson-ontslagen-uit-ziekenhuis-brits-premier-bedankt-in-paasboodschap-gezondheidsdienst-jullie-hebben-mijn-leven-gered%7Ea3209a9f%252F%26usg%3DAOvVaw3xxDyO8CxT29jnM_6APA4Q
In Europa was eerste ziekenhuis Hôtel - Dieu opgericht, dit ziekenhuis bevind zich in Frankrijk.
Voor wie meer informatie wilt te weten komen over dit ziekenhuis is dit de website: http://www.kunsttrip.nl/steden/beaune/hotel-dieu%20beaune.htm
In 1162 werd bepaald dat geestelijken geen medische handelingen meer mochten uitvoeren. Dit verbod is ontstaan doordat er veel misbruiken waren.
De monniken weigerden bv medische zorg tot het testament getekend was. Hierdoor verschoof de zorg in klooster door naar gasthuizen.
Ridderlijke verpleegorden:
Deze organisatie was bijzonder vooruitstrevend. Zo werden er broeders opgeleid aan de hand van lessen van anatomie en bespreking van ziektegevallen. Patiënten werden verzorgd in eenpersoonsbedden, dagelijks verversen ze de lakens. Voor bepaalde ziekten werden er speciale zalen aangemaakt.
De meest bekende gasthuis in België bevind zich in Brugge namelijk St Jansgasthuis.
Dit is een foto van het St Jansgasthuis: 
.
.Burgelijke verpleegorden:
De meest bekende persoon was Franciscus van Assisi.
renaissance (1500 - 1600)
Een aantal zaken die in deze periode opgekomen zijn hebben een grote invloed gehad op het humanisme, boekdrukkunst en de kerkvorming. De medische wetenschap kwam tot ontwikkeling.
humanisme: er zijn meer verschuiven geweest naar gedifferentieerde zorg. Men kan dit aantonen doordat er verschillende soorten gasthuizen zijn ontstaan: er was 1 voor pestlijders en de andere voor geestelijkenziekten.
Boekdrukkunst: Dit heeft ervoor gezorgd dat de (medische) wetenschap verspreid kon worden. Hierdoor werden de werken van anatomie en fysiologie bekend.
Kerkvorming: Er zijn veel verplegersorden opgegeven (klooster) huizen of ze werden overgenomen door de burgerij.
Er bestonden veel verschillende visies over wie verantwoordelijk is voor de zorg.
- Katholicisme -> kerk verantwoordelijk
- Protestantisme -> overheid verantwoordelijk
Europa ging gebukt onder verschillende oorlogen. Het gevolg hiervan was dat er een toename was van zorgvragers en overvolle gasthuizen. Daardoor ging de kwaliteit van de zorg achteruit. De verpleging was in handen van zaalknechten, zaalmeiden en vroedvrouwen. Het verpleegkundige aspect was toen vooral op de zorg.
- opmaken van bedden
- uitdelen van eten
- helpen bij de chirurg
- gebruik maken van zalven en pleisters
- het geven van klysma's.
Belangrijke mensen:
Andreas Vesalius was een Belgische arts bekend om de anatomie.
William Harvey was een Britse arts en natuuronderzoeker. Hij onderzocht de fysiologie.
Vincent de Paul en zijn medewerkster Louise Legras - de Marillac.
Behalve het oprichten van verschillende tehuizen hebben ze er ook voor gezorgd dat er een opleiding voor vrouwen ontstond (1633). Er werd eerst een selectie gemaakt op basis van enkele kenmerken ( eerlijkheid, goed kunnen samen werken). Hierna volgenden 2 maanden vooropleiding, daarna 8 maanden theorie en 5 jaar praktijk.
De Donkere tijd (1700 -1800)
De zorg bij welgestelde mensen was bij hun thuis, ze deden zelfs operatie thuis. De zorg in de gasthuizen was zeer beperkt, mensen die niet welgesteld waren gingen daarnaartoe voor zorg.
Daar was de sterfte 1 op 4. Dit komt door verschillende redenen:
- Financiële reden
- Algemeen gebrek aan hygiëne en proper water
- Personeel (als je een welgestelde vrouw/man was dan werkte je niet in een gasthuis)
- Opkomst taboe naaktheid, lichamelijke aspect.
Medische ontdekking (1800 - 1950)
In de 19de eeuw werden er veel medische ontdekkingen gedaan in de medische wetenschap. Zoals vanaf de tweede helft van de achttiende eeuw werd het gebruikelijk om de temperatuur te meten van de mensen.
In het begin werd de temperatuur opgenomen door gewoon hun hand te leggen op de borst. Later begon een Duitse arts te meten met een thermometer. De oorspronkelijke thermometer was vijftig cm lang.
In de corona tijden zijn deze handig, want koorts is een symptoom.
In dit artikel kan je lezen dat ze in Az - Groenige de mensen hun temperatuur meten om te zien of je koorts hebt:
https://www.hln.be/in-de-buurt/kortrijk/az-groeninge-verbiedt-bezoek-en-controleert-op-koorts-aan-inkom~a60c7093/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2Furl%3Fsa%3Dt%26rct%3Dj%26q%3D%26esrc%3Ds%26source%3Dnewssearch%26cd%3D1%26ved%3D0ahUKEwjpv6iske_oAhWGCuwKHUunCRUQqQIILCgAMAA%26url%3Dhttps%253A%252F%252Fwww.hln.be%252Fin-de-buurt%252Fkortrijk%252Faz-groeninge-verbiedt-bezoek-en-controleert-op-koorts-aan-inkom%7Ea60c7093%252F%26usg%3DAOvVaw0WXYZzgvi1h3FHUY64J-yX
De rol van verpleegkundige veranderde ook in die tijd. Hygiënische handelingen vulden de medische behandeling ook aan. Omdat de voorwaarden veranderen en thuis ontbraken gingen de mensen die thuis werden verzorgd ook terug naar de bestemde instelling. Dit is een belangrijke impuls voor de ziekenhuizen.
In 1948 is de Wereldgezondheidsorganisatie opgericht. Deze organisatie is door de Verenigde Naties opgericht, het staat in voor de gezondheidszorg in kaart te brengen en het coördineren ter bevordering van de gezondheid van de wereldbevolking.
In deze tijden van corona hoor je vaak het WHO in het nieuws.
Dit is een artikel over corona, WHO roept op dat alle landen zich voorbereiden van het corona - virus.
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/02/29/wereldgezondheidsorganisatie-landen-die-denken-gevrijwaard-te/
Emancipatie van de vrouw leidde tot gelijke rechten van de vrouw en toegang dat opleidingen en universiteiten. In deze periode is ook het Rode Kruis ontstaan.
De eerste opleiding van verpleegesters werd opgericht. Op 15 september 1890 verscheen scheen het eerste vakblad in Nederland. De naam van het dagblad is TVZ (Tijdschrift voor Ziekenverpleging).
Je kan ook dit tijdschrift terug vinden in de bib van Kortrijk:
https://limo.libis.be/primo-explore/search?query=any,contains,tijdschrift%20voor%20ziekenverpleging&tab=all_content_tab&search_scope=ALL_CONTENT&vid=VIVES_KATHO&lang=nl_BE&offset=0
Na 1900 groeide de verpleegkundige door de opkomst van ziekenhuizen. De mannen werkten alleen maar in de zorg, voor hen was de naam 'verpleger' van toepassing'. De mannen waren vooral aanwezig binnen in de psychiatrie en ambulancediensten van het Rode Kruis (Zustercorpsen). De waardering van de mannen vanuit de maatschappij was slecht. Terwijl dat de vrouwen erg gewaardeerd werden voor hun 'roeping'.
Moderne tijd (1950-heden)
Na de jaren 50 verdween de roeping, verpleegkundige werd een functie met vooral aandacht voor verpleegtechnieken. De afstand tussen verpleegkundige en patiënt werd groter. Zowel mentaal als fysiek, de eerste verpleegposten - afgezonderd van de patiënten - waarin de verpleegkundigen kon rapporteren, verschenen in de ziekenhuizen. Het aantal mannen in de verpleging groeit. Vanaf 1966 werd de term 'verpleegster' vervangen in 'verpleegkundige'.
In de jaren 70 volgt hierop een reactie. Maatschappelijke ontwikkelingen en de opkomst van sociale - en menswetenschappen leiden ernaartoe dat er maar aandacht wordt gegeven aan de psychosociale kant. Daarnaast komt er toenemende aandacht voor theorieontwikkeling en professionalisering van de verpleegkundige beroepsgroep. De patiënt wordt meer behandeld vanuit een holistische visie. Dit monde uit in de jaren 80 dat er een opkomst was van het methodisch en patiëntgerichte verplegen.
Website:
Dit is een interessante website waar je video / afbeelding kunt zien van de geschiedenis:
https://www.fni.nl/verplegen-in-het-ziekenhuis
Einde:
Bedankt om mijn artikel te lezen. We mogen van geluk spreken dat we in deze tijd leven en dat er artsen waren die verschillende onderzoeken hebben gestart.
Zelf heb ik wel bewondering voor de mensen die werken in deze tijden van corona. Gelukkig zijn er mensen die de roeping hebben gekregen om deze opleiding te volgen.
Zelf heb ik eens nog gespeurd op de website van Vives. Ik vond niet echt het aantal jaar dat de opleiding aanwezig op Vives.
Maar ik heb gevonden dat 200 jaar vroedkunde aanwezig is als opleiding te Vives.
https://www.vives.be/en/node/2178
bronnen:
- Verpleegkundige (28 maart 2020). In Wikipedia. Geraadpleegd op 18 april 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Verpleegkundige
- Geschiedenis van de verpleegkundige (16 december 2019). In Wikipedia. Geraadpleegd op 18 april 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_de_verpleegkunde
- Duycknick, & Evert. A. (1873, n.d.) Florence [ Illustratie ]. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_de_verpleegkunde#/media/Bestand:Florence_Nightingale.jpg
- Florence Nightingale (10 april 2020). In Wikipedia. Geraadpleegd op 18 april 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Florence_Nightingale
- Nightingale, F. (1858, 1 januari). Pooldiagram [ Illustratie ]. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/wiki/Florence_Nightingale#/media/Bestand:Nightingale-mortality.jpg
- Henrietta, R. (1891, n.d.) The Lady With The Lamp. [ Illustratie ]. Geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/wiki/Florence_Nightingale#/media/Bestand:The_lady_with_the_lamp_Miss_Nightingale_at_Scutari_1854.jpg
- BP (2015, 15 mei). Verpleger [ Foto]. Geraadpleegd van https://www.hln.be/in-de-buurt/veurne/-verpleger-zijn-blijft-mijn-roeping~ab5ff848/
- Hippocrates van Kos (7 april 2020). In Wikipedia. Geraadpleegd op 18 april 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Hippocrates_van_Kos
- S.D. (1883, n.d.) Diaconessen [ Foto]. Geraadpleegd van https://www.google.com/search?q=De+diaconessen&client=firefox-b-d&sxsrf=ALeKk013kakhfKtEZFiPUXL5LFcl5JqpoQ:1587213655072&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiK9N7Q__HoAhUC_KQKHUBbCRgQ_AUoAnoECAwQBA&biw=1600&bih=764#imgrc=1VqaatLXA9SfMM
- AnRe (2011, 24 oktober). Gasthuis [ Foto]. Geraadpleegd van https://storytrails.eu/trail/Groningen---Gast-in-de-Stad/4d76b22e-3245-4e22-b27c-2b7dd1b964ad
- S.D. (n.d.) Logo 1 [ Illustratie ]. Geraadpleegd van https://stacojai.org/about-us/our-parish-staff
- S.D. ( 2011, 26 mei) Logo 2 [ Illustratie ]. Geraadpleegd van https://es.wikipedia.org/wiki/Federaci%C3%B3n_de_Santa_Gertrudis#/media/Archivo:Coat_of_Arms_of_the_Order_of_Saint_Benedict_(simple).svg
- S.D. (n.d.) Eten geven [ Illustratie ]. Geraadpleegd van https://levendverledennu.nl/?page_id=2657
- Smallcoho (n.d.) Gebouw [ Foto]. Geraadpleegd van https://www.beaune-bourgondie.nl/ontdekken/het-hospices-de-beaune
- S.D. (n.d.) Brugge